Τα κυκλαδικά ειδώλια είναι τα εκπληκτικά δείγματα του πρώτου ελληνικού και ευρωπαϊκού πολιτισμού. Η ύπαρξη μαρμάρου και των ικανών τεχνιτών συνέβαλαν να είναι η Νάξος πρωτοπόρος και σε μεταγενέστερες εποχές, όπως στην αρχαϊκή εποχή και μετέπειτα με το άγαλμα της Νικάνδρης (στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών), τους κούρους στα λατομεία του Φλεριού και τον κούρο του Απόλλωνα στη Νάξο, τα αγάλματα στη στοά των λεόντων στη Δήλο, τη σφίγγα των Ναξίων στους Δελφούς και πολλά άλλα.

Στη ναοδομία υπήρξαν πρόδρομοι στην τεχνική του μαρμάρου που επηρέασε την κατασκευή του Παρθενώνα της Αθήνας και άλλους αρχαίους ναούς.

Από τους αρχαιολογικούς χώρους επισημαίνουμε το ναό του Απόλλωνα (Πορτάρα) στον λοφίσκο πλησίον του λιμανιού και της πόλης της Νάξου. 

Άλλοι αρχαίοι ναοί με ιδιαίτερη σπουδαιότητα είναι ο ναός της Δήμητρας στο Σαγκρί και ο ναός του Διόνυσου στα Ύρια της Νάξου (όπου μαρτυρείται η θρησκευτική λατρεία από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι τις ημέρες μας). Επίσης τμήματα του αρχαίου υδραγωγείου της Νάξου σε διάφορα σημεία του νησιού από τις Μέλανες μέχρι τη Χώρα. Τα αρχαία και νεώτερα μνημεία είναι διάσπαρτα σε όλο το νησί. Οι αρχαίοι πύργοι του Χειμάρρου (περιοχή Φιλωτίου) και της Πλάκας Τριπόδων είναι σημαντικά μνημεία, αλλά και οι μεσαιωνικοί και νεώτεροι πύργοι αποτελούν αξιόλογα μνημεία. Για τους πύργους κάνουμε ιδιαίτερο λόγο στο ειδικό αφιέρωμα.

Αρχαιολογικός χώρος είναι και αυτός στην περιοχή της πλατείας Μητροπόλεως Χώρας Νάξου (πλησίον της θαλάσσιας περιοχής της Γρόττας) που έχει πλέον τεχνητή οροφή (στεγασμένος χώρος) και αποκαλείται Επιτόπιο Μουσείο Νάξου. Αλλά για το σημαντικότατο Αρχαιολογικό Μουσείο Νάξου (στη συνοικία Κάστρο της πόλης) καθώς και για τα άλλα Μουσεία του νησιού γίνεται λόγος στην οικεία σελίδα.